Czy wiesz, że nietoperz jest w stanie zjeść w ciągu jednej nocy nawet 3 tys. uprzykrzających nam życie komarów i meszek? Czy zdajesz sobie sprawę, że możesz delektować się smakiem bananów czy mango właśnie dzięki zapylającym te rośliny nietoperzom? Czy wiesz, że serce nietoperzy podczas hibernacji bije zaledwie kilka razy na minutę? Te i wiele innych ciekawostek poznasz podczas organizowanej przez Lasy Państwowe akcji "Las do góry nogami" w ramach Międzynarodowej Nocy Nietoperzy.

Na świecie żyje ok. 1400 gatunków nietoperzy. W Polsce jest ich 28 i wszystkie są pod ochroną. Lasy Państwowe, współpracując z różnymi partnerami,  dodatkowo podejmują działania na rzecz ochrony tych wyjątkowych zwierząt m.in. budując specjalnie zaprojektowane schronienia, zabezpieczając miejsca naturalnych zimowisk, biorąc udział w regularnych akcjach liczenia zimujących osobników.

- Chcemy upowszechniać wiedzę o polskich gatunkach nietoperzy, ale także pokazać, jak ważne dla zdrowia naszych ekosystemów są te często wzbudzające niepokój ssaki – mówi Witold Koss, dyrektor generalny Lasów Państwowych. - Akcja „Las do góry nogami” to nasz wkład w rozbudzanie wrażliwości przyrodniczej społeczeństwa – dodaje.

Międzynarodowa Noc Nietoperzy organizowana jest co roku w ostatni weekend sierpnia w ramach międzynarodowego porozumienia EUROBATS, mającego na celu ochronę europejskich populacji nietoperzy. Akcja edukacyjna Lasów Państwowych „Las do góry nogami” odbędzie się w kilkudziesięciu nadleśnictwach w Polsce w ostatnim tygodniu sierpnia. Zaplanowaliśmy organizację warsztatów, spacery przyrodnicze, zajęcia edukacyjne z chiropterologami i inne aktywności, podczas których odkryjemy sekrety nietoperzy.

Lasy Państwowe zachęcają wszystkich do zanurzenia się w tajemniczy, nocny świat nietoperzy i odkrycia, jak wiele znaczą dla naszej przyrody te fascynujące ssaki. To okazja, by spojrzeć na las i jego mieszkańców z zupełnie nowej perspektywy – do góry nogami!

Jedna z grup schronów dla nietoperzy na terenie naszego nadleśnictwa (fot. M. Sykut).

Nadleśnictwo Bydgoszcz od roku 2013 prowadzi działania na rzecz nietoperzy. Polegają one na montowaniu i czyszczeniu budek (całorocznych schronów) dla nietoperzy oraz na prowadzeniu monitoringu biologicznego ich zasiedlenia. Do naszych działań zaliczyć można również pieczę nad trzema obiektami pomilitarnymi, które zostały przez nas przejęte, a następnie zamienione w schronienia dla tych zwierzat.

Mieszkańcy schonu są w dobrej kondycji (fot. M. Sykut).

Podczas ostatniej kontroli schronów dla nietoperzy wywieszonych na terenie Nadleśnictwa Bydgoszcz odnotowano obecność 5 gatunków nietoperzy w łącznej liczbie 539 osobników. Kontrola 363 budek była prowadzona przez specjalistę chiropterologa, w okresie migracji nietoperzy z kryjówek zimowych do letnich, przed okresem rozrodu. Stwierdzonym dominującym gatunkiem był Nocek Natterera - 267 szt. osobników, co stanowiło połowę składu gatunkowego oznaczonych nietoperzy. Subdominantem był Borowiec wielki – 184 szt. osobników co odpowiadało 34%. Zaobserwowano również 51 nietoperzy z rodzaju Karlik i 23 osobników Gacka brunatnego w leśnictwie Lipniki i Białe Błota. W jednej z budek stwierdzono obecność 14 osobników Nocka rudego.

"Wilki widziałem na granicy Nadleśnictwa Szubin i Bydgoszcz, w Leśnictwie Smolno...
W niedzielny poranek 4 maja o godzinie 4 rano byłem już w terenie. Celem wyprawy były ptaki drapieżne polujące na łąkach. Szedłem skrajem trzcinowiska obserwując zaniepokojone czymś żurawie. Po chwili w oddali ukazała się sylwetka „dużego psa". Żurawie zniknęły z krzykiem w trzcinowisku, a po chwili na łąkę wybiegł pierwszy wilk szybko się oddalając. Prawdopodobnie mnie zauważył. Żurawie nadal były zaniepokojone intruzami. Wyszły z trzcinowiska oglądając się za siebie. Za nimi wyszedł drugi wilk. Ten nie zauważył mnie tak szybko jak poprzedni i dał sobie zrobić kilka zdjęć. Wyraźnie był zainteresowany żurawiami uganiając się za nimi przez chwilę. Obserwowałem go przez kilka minut, aż oddalił się w kierunku lasu Leśnictwa Smolno".

Jak polują wilki ?

Wilk żywi się głównie sarnami i jeleniami. Osobnikom żyjącym w grupach (watahach) łatwiej jest polować na jelenie, samotny wilk łatwiej upoluje sarnę. Wilki nie gardzą również inną zwierzyną: dzikami, zającami czy nawet lisami lub zwierzętami domowymi. Pojawiają się również chętnie przy wszelkiego rodzaju padlinie. Według badań ich codzienne potrzeby pokarmowe wynoszą średnio około 1,5 kilograma mięsa dla dorosłego osobnika . Nie znaczy to jednak, że wilk codziennie musi coś upolować. Dni głodu mogą trwać nawet do dwóch tygodni, zaś jednorazowo drapieżnik może zjeść do 9 kg pokarmu.

Wataha wilków poluje najczęściej zbiorowo - część osobników potrafi nagonić zwierzynę będącą ofiarą na inne wilki ukryte w zasadzce (np. za wzniesieniem terenu lub w kępie krzewów), które kończą polowanie. Wilk żyjący samotnie podkrada się do zdobyczy i próbuje ją złapać w krótkim kilkusetmetrowym pościgu, co jest znacznie trudniejsze. Upolowaną zdobycz po pierwszym zaspokojeniu głodu wilki często zostawiają i powracają do niej przez kilka następnych dni, aż do całkowitego pożarcia.
 

Czy należy obawiać się wilka w lesie ?

Jak dotąd, od momentu ponownego pojawienia się wilków w Puszczy Bydgoskiej (lata 90-te XX wieku) nie odnotowano żadnego ich ataku na ludzi lub zwierzęta gospodarskie. Tutejsze wilki stronią od spotkań z człowiekiem, zaś coraz częstsze obserwacje wilków wynikają z większej penetracji lasu przez ludzi. Przypadki takich spotkań zawsze kończą się ucieczką zwierzęcia.

W razie zauważenia tego drapieżnika w lesie, tak jak przy kontakcie z każdą dziką zwierzyną należy zachować spokój i powoli oddalić się z miejsca spotkania. Człowiek nie jest dla wilka pożywieniem i atak na niego może być związany z wtargnięciem w pobliże wilczej nory gdzie rodzą się młode (teren ten może być aktywnie broniony). Nie można też wykluczyć, że nienaturalnie nieostrożne zachowanie drapieżnika i dążenie do skrócenia dystansu takiego spotkania wywołane będzie wścieklizną, na którą wilki mogą chorować.

Opracowano z wykorzystaniem monografii przyrodniczo-łowieckiej:
"Wilk", H. Okarma, Białowieża 1992.
 

Lasy naszego nadleśnictwa, przylegające do granicy Bydgoszczy, to ważny korytarz migracyjny dla zwierząt, określony obszarowo w sieci ekologicznej ECONET jako korytarz o znaczeniu międzynarodowym. W związku z tym nasze lasy są często lecz krótkotrwale odwiedzane przez rzadkie i chronione gatunki zwierząt. Przemieszczanie się zwierząt odbywa się szczególnie szybko we fragmentach lasów podmiejskich. Aktualnie możemy obserwować zmianę tej tendencji w postaci rodziny łosi, która zatrzymała się u nas już w grudniu ubiegłego roku. Dwie łosze, byk i dwa cielaki bytują w leśnictwie Zielonka.

Jeszcze bardziej cieszącą nowością podbydgoskich lasów jest wataha wilków składająca się z czterech osobników, która zadomowiła się w na terenie leśnictw: Bielice, Emilianowo, Zielonka i Lipniki. Ostatnio ślady jej działalności zauważyliśmy na poletkach łowieckich w leśnictwie Bielice, tuż obok płyty bydgoskiego lotniska. Po wilczej uczcie pozostały jedynie resztki upolowanej przez drapieżniki łani.